SONDAJ, yeraltı kaynaklarını araştırmak, üretim ve işletmek için, ayrıca mühendislik yapılarının temel koşullarının saptanması ve iyileştirilmesi amacıyla düşey, yatay veya herhangi bir yön ile açılı olarak yapılan silindirik kazı işlemidir.
SONDAJCILIK, sondaj işlemini tanımlayan bir terimdir ve sondaj işi ile uğraşma anlamını taşımaktadır.
Sondajcılar üniversite, kamu ve özel sektörde çalışan yerbilimleri mühendisleri (jeoloji, petrol, maden, jeofizik) ve sondörler oluşur.
Sondajcılıkta amaç; ülke ve kamu yararı doğrultusunda, mesleki etik değerlere ve halkın çıkarlarına bağlı kalarak, mesleki faaliyetlerin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak. Bilimsel ve teknik gelişmelerin ışığında sondaj eğitim-öğretimi ile mesleki standartların geliştirilmesine ve uygulanmasına katkı sağlamaktır.
MADENCİLİK SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
Bir cevher yatağı bulunduktan sonra, madencilik yönünden işletmeye alınabilmesi için, o cevher yatağı hakkında daha fazla bilgi edinilmesi gereklidir. Bu bilgiler maden işletmeciliği ile ilgili olan her türlü kararda hareket noktasını oluşturur. Her şeyden önce, maden yatağının tenörü ve maden miktarı bilinmelidir. Bunlar bilindikten sonra, işletmenin ekonomiklik durumu, işletmenin büyüklüğü (yıllık üretim kapasitesi) gibi niteliklerin tespit edilmesine gidilebilir. Bu nitelikleri tespit edebilmek için bir takım ön çalışmalar, karşılaştırmalar ve hesaplar yapılmalıdır. Bunlarla ilgili olan kararlar, bir mühendisin yüklenebileceği en büyük sorumluluktur. Anılan bilgileri edinebilmek için maden yatağına ulaşmak ve numuneler almak gereklidir. Maden yatağına ulaşabilmek ve numune alabilmek için de sondajların yapılması gereklidir. Yerkabuğundaki hammaddeleri çıkarabilmek için bulundukları yerler ve sahip oldukları özellikler hakkında ayrıntılı bilgi edinmek gereklidir. Bunun için jeofiziksel araştırmalar yapıldıktan sonra, arama sondajları kaçınılmaz bir zorunluluk olur.
Arama sondajları genellikle, cevher yatağının tenörünün öğrenilmesi, çeşitli kotlardaki tenör değişikliğinin bilinmesi, cevher yatağı sınırının tespit edilmesi, yan kayacın özelliklerinin bulunması ve yer altı suyu durumunun öğrenilmesini sağlar. Cevher oluşum özellikleri hakkında güvenilir bilgiler elde edilmesinin yanı sıra, elde edilen bu verilerin jeoloji ve mühendislik açısından değerlendirilerek gerekli işletme projelerinin hazırlanabilmesine imkân sağlar. Önemli yatırım gerektiren bu tip projelerin hazırlanmasında dayanılan verilerin son derece güvenilir ve sağlıklı olması gerektiği ortadadır. Bu ise ancak, elde edilen örneklerin mutlak doğruluğuna ve hatasız bir şekilde değerlendirilmesine bağlıdır. Bu nedenle, değerlendirmelere temel oluşturan ve cevher yataklarından veya geçilen kayaç birimlerinden elde edilen örneklerin tam ve kesin olarak temsili örnek özelliğine sahip olması gerekir.
Ülkemiz önemli bir metalik maden ve sanayi hammadde çeşitliliğine sahiptir.
Bu durum doğanın ülkemize sunduğu bir zenginliktir. Maden yataklarının bulunması suretiyle ekonomiye kazandırılmasında sondaj çalışmaları önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde son yıllarda maden arama sondajları, sondaj uygulamaları arasında önemli bir artış sergileyen önemli bir istihdam alanıdır.
