Su Bulmak İçin Hidrojeoloji’nin Önemi Ve Akiferler: Bu bölümde çok jeoloji mühendislerine akifer nedir ? Sorusunu sormak pek anlamsız olmakla beraber ufak bir tanım yapmak faydalı olacaktır. İçerisinde suyun hareket halinde bulunduğu suya tamamen doygun gözenekli ve geçirimli katman. Örnek: Gevşek çakıl veya kum katmanı. Serbest akifer, altta geçirimsiz üstte ise atmosferle dengeli yer altı su seviyesi (su tablası) içeren gecirimli bir katmanın bulunduğu akiferdir. Basınçlı akifer ise geçirimli katmanın alt ve üstünde gecirimsiz katmanların bulundupu suya doygun akiferdir. Bu tür akiferlerin oluşabilmesi için hidrodinamik koşulların saplanmış olması ve bazı jeolojik yapıların varlığı gereklidir. En yaygın olan yapılar seniklinal, faylar, alüvyon, yanal yönde litoloji değişimi vb. dir. Asılı veya tünek (Perched) Akifer ise, doygun olmayan kuşakta bulunan altdan bir geçirimsiz seviye ile sınırlı geçirimli, asılı su tablası içeren bir katmandır.
Artezyen Yapmış Bir Sondaj Kuyusu
Su Bulmak İçin nasıl bir Jeoloji Gerekiyor Önce ne yapılmalı ?
Su bulmak için uğraş veren ve su arayan jeoloji mühendisleri aşağıdaki verileri dikkate almalıdır.
Su bulmak için yaptırılıcak etüt sahasındaki formasyonların litolojik ayırımı uydu fotoğrafları, jeolojik, jeofizik ve sondaj kuyu profillerinden faydalanılmalı, varsa daha önce yapılmış jeolojik etütler incelenmelidir.
Formasyonlar; Tortul, Mağmatik (Derinlik ve Yüzey) ve Metamorfik olarak gruplandırılmalı, durum raporunda açıklanarak, litoloji haritası ve jeolojik kesitler hazırlanmalıdır.
Gruplandırılan formasyonların stratigrafik sınıflandırılmaları yaşlıdan gence doğru yapılamalı ve açıklamalar bu sırayı takip etmeli. Ancak nihai hidrojeolojik haritanın “İşaretler” bölümünde stratigrafik sınıflama gençten yaşlıya göre yapılmalıdır.
Değerlendirme sırasında jeolojik zamanın bölümlerini oluşturan jeokronoloji birimleri kullanılmalıdır. ( Zaman, Devir, Alt Devir, Devre ).
Genelleştirilmiş stratigrafik kesit formasyonların fiziksel özellik, kalınlık, litolojik durumları “Formasyonların Hidrojeolojik Özellikleri” adlı tabloda gösterilmelidir ve gerekli açıklama yapılmalıdır.
Karakteristik fosil, taş gibi numuneler gerektiği gibi alınmalı, numuneyi alan tarafından tayin edilmeli ya da ilgili laboratuara gönderilerek tayin ettirilmelidir. Numune alma yerleri harita üzerinde gösterilmelidir.
Su bulmak için ayrılan etüt sahasında en eski formasyondan başlamak üzere, gözlemlere dayanarak, geçmişteki olaylar kronolojik sıraya konularak incelenmelidir.
Su bulmak için ayrılan etüt sahasının genel tektonik oluşumu incelenmeli (ana kıvrımlar, ana faylar, bindirme fayları vs.) ve tektonik olayları doğuran sebepler ile bunların kayaçlara etkisi incelenerek açıklanmalıdır.
Kıvrımlar, doğrultu ve eğimleri, kıvrılma eksenleri, fleksürler, antiklinal ve senklinaller ve eksenleri, kapalı strüktürler ve bunların açık ya da kapalı yönleri haritada belirtilmeli, gerekli açıklama yapılmalıdır.
Faylar ve türleri, fay düzlemlerinin doğrultu ve eğimleri, fay atımları tespit edilmeli, haritada gösterilmelidir.
Gerektiği hallerde eklem ve kırık sistemleri haritada belirtilerek değerlendirilmelidir.
Yağış ve kar sularının yüzeysel akışa veya yeraltına geçişini etkileyen jeolojik litolojik yapı ayrıntılı olarak belirlenmelidir.
Hazne olan geçirimli jeolojik birimde geçirimliliği etkileyen özellikler (gözenek, çatlak, karst) belirtilmelidir.
Bu çalışmalardan sonra su bulunması muhtemel akifer dediğimiz jeolojik oluşumlardan bahsetmek gerekmektedir.
Bu çalışmalar hidrojeoloji’nin konusu olmakla beraber tüm jeoloji mühendisleri bu dersleri almakta da ve bilgi sahibi olmaktadır.
Su bulmak için Akiferlerin Belirlenmesi gereken Hidrojeolojik Özellikleri
Akifer niteliği: hidrojeolojik birimin yayılım alanı, kalınlığı, derinliği, cinsi ve tipinin tespit edilmesi. (basınçlı-serbest, sızıntılı, asılı akifer vb.), Akifer tipini etkileyen jeolojik birimlerinin yayılım ve kalınlıkları, Akifer, tavan derinliği ve yan birimlerle olan ilişkisi, Akiferlerin Yeraltındaki Durumları Fiziksel-hidrolik parametrelerinin (gözeneklilik, (%) hidrolik iletkenlik K(m/gün) transmisibilite T(m2 gün) ve depolama katsayısı (S), Yeraltısu seviyesi, yeraltısuyu akım yönü ve hidrolik eğim, akiferin beslenme boşalım koşulları belirlenmelidir.
Akiferin Hidrolik Parametrelerinin Tespiti Etüt alanındaki pompalama testleri, Akiferden alınan örneklerle laboratuarda hidrolik iletkenlik, özgül verim, özgül tutma, porozite deneylerinin yapılarak, sonuçları raporda açıklanmalıdır.
Su Bulmak İçin Jeofizik Yöntemlerden Yararlanma
Çalışma alanındaki akiferlerin yayılım ve kalınlığı, litolojik özellikleri, sahanın hidrolojisinde belirleyici olabilecek çatlak, kırık, kıvrım gibi yapısal unsurlar ile tuzluluk içeren formasyonların konumları, araştırmalar ile belirlenecektir. Mevcut jeolojik çalışmalar ve sondajlar bu araştırmalara göre yapılmalıdır. Tuzlu formasyonların belirlenmesinde ayrıca iletkenlik ve sıcaklığa bağlı log’ dan yararlanılmalıdır.
Jeofizik çalışmanın amacı, hangi yöntem ve alet ile yapıldığı açıklanacak, ölçüm noktaları hidrojeoloji haritasına işlenecek veya ayrı bir lokasyon haritasında gösterilmelidir. Ayrıca, hazırlanacak tablo, grafikler ve kesitleri bölüm içinde ek olarak verilmelidir.
Evet saygı değer meslektaşlarımız sizin için hazırladığımız su bulmak için jeolojinin önemi yazımızın sonuna geldik. Jeoloji bilimi ile para kazanan tüm arkadaşlarımızın işine yarayacağını ümit ettiğimiz yazımızı okuduğunuz için teşekkür ederiz.
